εναλλακτική πολιτική στο μεταναστευτικό

Για μια εναλλακτική πολιτική στο μεταναστευτικό ζήτημα

του Θόδωρου Ντρίνια

περίληψη

Πριν τον Ιούνιο για τη μετανάστευση και τους μετανάστες μιλούσαν είτε οι επίδοξοι θηρευτές τους είτε οι αυτόκλητοι σωτήρες τους. Σήμερα, σχεδόν όλοι κάτι έχουν να προτείνουν, συχνά με ευκολία που εκπλήσσει! «Λύσεις» που κρυφά ή φανερά επιδιώκουν το αποτρεπτικό κροτάλισμα των πολυβόλων στα σύνορα ή, αντίθετα, Νεγκρικές φαντασιώσεις για την έλευση της πολυπόθητης «επανάστασης» με όχημα την «εισβολή του παγκόσμιου πλήθους» και την συνακόλουθη άρση του δικαιώματος μιας κοινωνίας να οριοθετείται απορρίπτονται.

Λύση ή Διαχείριση; Στην τρέχουσα συζήτηση δημιουργείται έντονα η αίσθηση ότι το ζήτημα μπορεί εύκολα ή δύσκολα να επιλυθεί. Αρκεί να ληφθούν 1,2,3,…,ν μέτρα. Όμως, το μεταναστευτικό είναι συνδυαστικό αποτέλεσμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, των γεωπολιτικών επιλογών των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, της νέο-αποικιοκρατίας και της κατάρρευσης των οικοσυστημάτων, παραγόντων ήδη ισχυρά αλληλοεξαρτώμενων. Ταυτόχρονα, μεγεθυνόμενο, «επιστρέφει» και επηρεάζει τις ίδιες τις δομές των συστημάτων που το πυροδότησαν. Το να φαντάζεται κανείς ότι μπορεί να «λυθεί» ένα πλανητικής έκτασης ζήτημα χωρίς να αναιρούνται ή να τροποποιούνται οι παράγοντες που το δημιουργούν είναι σαν να πιστεύουν, για παράδειγμα, οι κάτοικοι μιας μικρής πόλης ότι απαγορεύοντας τη χρήση των αυτοκινήτων θα γλιτώσουν οι ίδιοι από τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη!

Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η διαχείριση του ζητήματος. Σκοπός της είναι να λειτουργήσει ανακουφιστικά, εμποδίζοντας τα προβλήματα να αποκτήσουν παροξυσμική μορφή και να αποδιαρθρώσουν τις κοινωνίες υποδοχής των μεταναστών ή να οδηγήσουν στην ευρεία θυματοποίηση των ίδιων των μεταναστών. Ταυτόχρονα πιστώνει με χρόνο τις διαδικασίες ανάπτυξης κινημάτων, τόσο στο «Βορρά» όσο και στο «Νότο», που θα αμφισβητήσουν τις ίδιες τις γενεσιουργές αιτίες των φαινομένων.

Γύρω από ποιους άξονες, λοιπόν, μπορεί να περιστραφεί μια πολιτική διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος στην Ελλάδα; Περιληπτικά:

 – Στην διατήρηση και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και στη δημιουργία μιας νέας «συνείδησης κοινωνίας» σαν ενοποιητικό και ταυτοποιητικό στοιχείο της κοινωνικής πραγματικότητας που έχει προκύψει από την παρουσία των μεταναστών στη χώρα

– Στην προάσπιση των δικαιωμάτων και της ποιότητας ζωής των κατώτερων λαϊκών στρωμάτων που πλήττονται άμεσα από τις παρενέργειες του μεταναστευτικού φαινομένου.

– Στη διαμόρφωση συνθηκών ισονομίας και ενσωμάτωσης για τους «νόμιμους» μετανάστες και αξιοπρεπούς και ασφαλούς διαβίωσης για τους «λαθραίους».

– Στην απόκρουση πιθανής εκμετάλλευσης του μεταναστευτικού ζητήματος για αμφισβήτηση της εθνικής ανεξαρτησίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας από «εχθρούς» και «φίλους».

Συμπερασματικά, απόψεις που ισχυρίζονται ότι υπάρχουν ενδεδειγμένες λύσεις του μεταναστευτικού (χωρίς θεμελιώδεις αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό σύστημα) συσκοτίζουν την κατάσταση και αργά ή γρήγορα θα επικεντρωθούν στην καταστολή.  Απόψεις που προκρίνουν την απλή τεχνοκρατική διαχείριση του ζητήματος (π.χ. ΜΚΟ) ή την αδράνεια για ιδεολογικούς λόγους (αριστερισμός, κοινοβουλευτικός ή εξωκοινοβουλευτικός) ή ακόμα και τον παροξυσμό των συνεπειών του ζητήματος («ανοιχτά σύνορα», «μπάχαλο») σύντομα θα καταρρεύσουν από την ίδια τη δυναμική των προβλημάτων που ανακύπτουν.

Με βάση τα παραπάνω, στόχοι μιας εναλλακτικής πολιτικής για το μεταναστευτικό θα ήταν

 Α. Η συγκράτηση του αριθμού των μεταναστών. Με ποσοστό που πλησιάζει το 20% του συνολικού πληθυσμού, παραπέρα αύξηση του αριθμού των μεταναστών θα οδηγήσει σε κοινωνική διάλυση,  πόλεμο «όλων εναντίον όλων», συμμοριτισμό, εκφασισμό, κλπ (και πάντως όχι σε «επανάσταση» και «κοινωνική αλλαγή» που φαντασιώνονται διάφοροι αφελείς, οι οποίες χρειάζονται συγκροτημένα κοινωνικά υποκείμενα και όχι αλληλοσπαρασσόμενες συμμορίες…). Πάνω σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα θα γίνει η μεγάλη πολιτική σύγκρουση. Ουσιαστικά θα αναμετρηθούν δύο λογικές. Η πρώτη, θα ζητήσει να εφαρμόσει το δόγμα Μπερλουσκόνι μετασχηματίζοντας το κλασικό «κυνήγι μαγισσών» σε «κυνήγι μεταναστών». Η δεύτερη, και πιο δύσκολη, θα επιχειρήσει να στοχεύσει, αντί για τους μετανάστες, τους μηχανισμούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς, που παροξύνουν το πρόβλημα και πάντα βέβαια στο μέτρο των δυνατοτήτων μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα. Έτσι, αντί για πογκρόμ σε βάρος των μεταναστών θα πρέπει να επιχειρηθεί πογκρόμ σε βάρος των δουλοκτητών. Αντί για «μηδενική ανοχή» απέναντι στους μετανάστες, θα επιλεγεί η «μηδενική ανοχή» απέναντι στα δουλεμπορικά κυκλώματα, γνωρίζοντας εξ αρχής ότι «αξιοσέβαστα» πρόσωπα των αρχουσών ελίτ της χώρας, «σοβαροί» επιχειρηματίες και εφοπλιστές, πολιτικό προσωπικό, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του κράτους και των σωμάτων ασφαλείας, καθώς και υπηρεσίες «φίλων και συμμάχων χωρών» είναι βουτηγμένοι μέχρι το λαιμό στο χρυσοφόρο εμπόριο ανθρώπων. Ιδιαίτερα η ασφάλεια των συνόρων μας και η αντιμετώπιση των κρατών-δουλεμπόρων (π.χ. Τουρκία) θα πρέπει να αναβαθμιστεί σε ένα εκ των κορυφαίων ζητημάτων άσκησης διεθνούς διπλωματίας εκ μέρους της χώρας.  Τέλος, θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα επιστροφής μεταναστών στην πατρίδα τους για ένα νέο παραγωγικό ξεκίνημα εκεί.

Β. Η απογκετοποίηση. Το σπρώξιμο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σε πολεοδομικά και κοινωνικά γκέτο συντελείται σε περιοχές ήδη κοινωνικά και περιβαλλοντικά υποβαθμισμένες, όπου κατοικούν κοινωνικά στρώματα μη εχόντων Ελλήνων, σπρώχνοντάς τους ακόμη πιο κάτω στην κλίμακα της κοινωνικής υποβάθμισης. Παράλληλα, δημιουργεί «γκρίζες ζώνες» όπου βασιλεύουν ο φόβος, η ανασφάλεια, η ασθένεια, η καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο «νόμος του ισχυρότερου» και οι πιο ακραίες μορφές ταξικής και ανθρώπινης εκμετάλλευσης (18ωρη 7ήμερη εργασία, δουλεία, αναγκαστική πορνεία, κλπ). Εκεί μέσα αναπαράγονται ανεξέλεγκτα σκοτεινές και πολιτισμικά οπισθοδρομικές πρακτικές (με θύματα κυρίως γυναίκες και παιδιά), ενώ ανθεί η συμμορίτικη και μαφιόζικη εγκληματικότητα (που πλήττει σχεδόν αποκλειστικά τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού, Έλληνες και μετανάστες). Επιπλέον επιβιώνουν προϋπάρχοντες αιματηροί φυλετικοί και εθνοτικοί ανταγωνισμοί ή δημιουργούνται καινούριοι. Τελευταία συνέπεια, αλλά όχι ασήμαντη, είναι η πολιτική εκμετάλλευση της σκοτεινής όψης του γκέτο, για την ενίσχυση και τη διάχυση σε όλο το κοινωνικό σώμα ρατσιστικών και φασιστικών αντιλήψεων και πρακτικών. Η διαδικασία δημιουργίας μεταναστευτικών γκέτο πρέπει να αναστραφεί! Κατ’ αρχάς, είναι απαραίτητη η απόδοση νομιμοποιητικών εγγράφων για όλους. Ταυτόχρονα, επείγει η ανάπτυξη «ανοιχτών» και όχι «στρατοπεδικών» υποδομών στεγαστικής, υγειονομικής και επισιτιστικής μέριμνας για τα πιο εξαθλιωμένα στρώματα των μεταναστών. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευχθούν φαινόμενα «Αγίου Παντελεήμονα». Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να ληφθεί για τους ανήλικους ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβασή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Γ. Η ενσωμάτωση των μεταναστών. Τα πολυπολιτισμικά φληναφήματα τα οποία κυριάρχησαν την περίοδο της απόλυτης κυριαρχίας του νεο-φιλελευθερισμού τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, καταρρέουν ήδη με εντυπωσιακό τρόπο, στις ίδιες τις χώρες των οποίων οι ελίτ τα πρωτοεισήγαγαν, τα εφάρμοσαν και τα «εξήγαγαν» (Γαλλία, Ολλανδία, Βρετανία, κλπ). Ο κατακερματισμός της βάσης της κοινωνίας σε «πολλούς πολιτισμούς», αλληλοαποκλειόμενους, αλληλοϋποβλεπόμενους και μεταξύ τους ανταγωνιστικούς, απετέλεσε μια ιδιαίτερα βολική μεταφορά του παλιού αποικιακού δόγματος «διαίρει και βασίλευε» στο ίδιο το εσωτερικό των κοινωνιών των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών. Ο (δήθεν) σεβασμός των «πολλών πολιτισμών» δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα επιτυχημένο εξουσιαστικό τρικ των κυρίαρχων ελίτ, ώστε να αναπαραχθούν νέοι διαχωρισμοί ανάμεσα στους κυριαρχούμενους. Ενσωμάτωση δεν σημαίνει εξαναγκαστική αφομοίωση ούτε εξάλειψη των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων. Σημαίνει δύο ταυτόχρονες διαδικασίες: Η μεν κοινωνία υποδοχής  ενισχύει πρακτικά το αίτημα ισότιμης  μεταχείρισης  των εισερχόμενων πληθυσμών, τη συμμετοχή τους στις κοινωνικές και πολιτικές εκδηλώσεις (π.χ. εκπαίδευση, συνδικαλισμός, κόμματα, κλπ) και την πολιτισμική ιδιαιτερότητά τους. Οι δε εισερχόμενοι πληθυσμοί αποδέχονται την πολιτειακή συγκρότηση, τους θεσμούς, τις κοινωνικές κατακτήσεις και το εύρος των ατομικών δικαιωμάτων που έχουν προκύψει μέσα από μια συγκεκριμένη ιστορική πορεία της κοινωνίας υποδοχής.  Μέχρι ποιο σημείο μπορούν να φτάσουν οι διαδικασίες της ενσωμάτωσης; Θα αγγίξουν και το κατώφλι της απόδοσης της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη; Η πραγματικότητα δείχνει ότι ένα μεγάλο τμήμα του πρώτου μεταναστευτικού ρεύματος των αρχών της δεκαετίας του ’90, ιδιαίτερα από χώρες της Βαλκανικής και της Ανατ. Ευρώπης, έχει προσαρμοστεί πλήρως στην ελληνική πραγματικότητα, έχει αποκατασταθεί εργασιακά, έχει αποκτήσει ακόμη και ιδιοκτησίες. Κοντολογίς, έχει οργανώσει τη ζωή του με τέτοιο τρόπο, ώστε να θεωρεί την Ελλάδα τον τόπο όπου θα ξοδέψει το υπόλοιπο του παραγωγικού βίου του ή έστω τον τόπο όπου θα ζήσουν και θα δημιουργήσουν τα παιδιά του.  Οπότε η απάντηση στην αρχική ερώτηση είναι θετική! Μπορούμε και πρέπει να διαβούμε και αυτό το κατώφλι. Τουλάχιστον, σε παιδιά και νέους που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην Ελλάδα από γονείς μετανάστες και εφ’ όσον το επιθυμούν, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να ενταχθούν σε διαδικασία απόκτησης της ελληνικής υπηκοότητας.  Η πλήρης ένταξη της δεύτερης γενιάς μεταναστών δύναται να συμβάλει θετικά στη διαδικασία ανάτασης του ράθυμου και παραιτημένου νεοελληνικού κοινωνικού σώματος, μπολιάζοντάς το με τα απωλεσθέντα αντισώματα της παραγωγικότητας και της δίψας για κοινωνική εξέλιξη και προκοπή.

Δ. Και η καταστολή, πού χωράει σε μια ανάλυση σαν αυτή που προηγήθηκε; (Ούτως ή άλλως, το ζητούμενο μιας τέτοιας πολιτικής είναι το θέαμα της καταστολής και η πρόσληψή του από το «μέσο» πολίτη παρά τα όποια αποτελέσματά της). Μα εκεί που την τοποθετεί κάθε αντίληψη που προκρίνει τη διαρκή αντιμετώπιση των αιτιών ενός προβλήματος και όχι την απλή καταπίεση των συμπτωμάτων του. Στη θέση του έσχατου μέσου, δηλαδή, για να προστατευθούν τα συμφέροντα και τα δικαιώματα της κοινωνικής πλειοψηφίας. Μπορούμε να ονομάσουμε 4 περιπτώσεις στις οποίες το παραπάνω κριτήριο πληρούται: – Τη συμμετοχή στη λεγόμενη «βαριά», συμμορίτικη ή μαφιόζικη, εγκληματικότητα. – Την πρόκληση εθνικού ή φυλετικού μίσους. – Την αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της χώρας. – Την αμφισβήτηση των κεκτημένων κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων.

Οφείλουμε, επίσης, να απαντήσουμε και στο εύλογο ερώτημα: «Μπορούν οι εξωνημένες και αδηφάγες άρχουσες ελίτ της χώρας, το άχρηστο και διεφθαρμένο ως το μεδούλι νεοελληνικό κράτος και μια κοινωνία αποπροσανατολισμένη και αποχαυνωμένη, να φέρουν εις πέρας ένα σύνθετο σχέδιο αντιμετώπισης του μεταναστευτικού»; Η απάντηση είναι απλή και είναι αρνητική! Δεν αφορά μόνο στο «μεταναστευτικό» αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα ζητήματα στρατηγικής σημασίας: το ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης και του τύπου ανάπτυξης, της εθνικής ανεξαρτησίας και των διεθνών σχέσεων, της δημοκρατίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. 

Συνοψίζοντας, μια εναλλακτική πολιτική παρέμβαση για το μεταναστευτικό ζήτημα θα μπορούσε να επικεντρωθεί στα ακόλουθα: Ανάπτυξη ενός δυναμικού μοντέλου διαχείρισης των προβλημάτων που δημιουργεί η μεταναστευτική πραγματικότητα. Ανοιχτή σύγκρουση με τους πολιτικούς χώρους που προωθούν μια ατζέντα καταπίεσης και τρομοκράτησης των μεταναστών. Ο στόχος τους δεν είναι οι μετανάστες, αλλά η προώθηση της ανθρωποφαγικής ατζέντας τους σε όλο το κοινωνικό σώμα. Αντιπαράθεση με ενδεχόμενες κρατικές πολιτικές καταστολής που θα χρησιμοποιήσουν τη μετανάστευση και τους μετανάστες ως πρόσχημα για τον αποπροσανατολισμό και την αυταρχικοποίηση της εσωτερικής κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

περίληψη: herrk

πηγη:  http://koinotikon.wordpress.com/2009/12/04/15/