Αριστερά (στη μεταπολιτευτική Ελλάδα)

Από το ιστολόγιο Porta Aurea (λήμμα «Δεξια-Αριστερά«). Αποσπάσματα:

Το προπατορικό αμάρτημα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας έγκειται στη στάση της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς τη δεκαετία του 1980 […] Τότε, για πρώτη φορά στην ιστορία του Ελλαδικού κράτους, δόθηκαν τόσα πολλά λεφτά είτε για ανάπτυξη, μέσω της ΕΟΚ/Ε.Ε., είτε μέσω δανείων[…] Κάθε σύγκριση με προηγούμενη εισροή χρημάτων είναι αδιανόητη[…]  Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι το μεγάλο αυτό φαγοπότι προετοίμασαν για τον εαυτό τους οι Δεξιοί που προώθησαν την ένταξη στην ΕΟΚ αλλά το διαχειρίστηκαν αποκλειστικά οι «Κεντρο-Αριστεροί» […]

Ταυτόχρονα με τον εκμαυλισμό […] επικράτησε και η ανοχή σε μια ελευθεριότητα «αντιεξουσιαστικής» εκδίκησης εναντίον της κακής ιεραρχίας κάθε είδους […] Από μία νοοτροπία «χουντικού» στυλ, όπου το «ουσιώδες» ζήτημα ήταν ακριβώς η τήρηση του τύπου κι όχι η ουσία, π.χ. εάν τα νύχια των μαθητών ήταν καθαρά και τα μαλλιά τους ήταν κομμένα, από το να στέκεσαι «σούζα», ως δούλος, μπροστά στον προϊστάμενο-σατράπη σου, θεσμοθετήθηκε το ακριβώς αντίθετο. Η κατάργηση κάθε ιεραρχίας, κάθε νόμου, κάθε τύπου ως ενάντιων στην Ελευθερία, γιατί αυτό ήταν η μαγκιά […]

Προφανῶς δὲν πρέπει νὰ ἀποσιωπῶνται τὰ θετικὰ τῆς ἐπίδρασης τῆς Ἀριστερᾶς καὶ τῆς ἐπικράτησης τῆς Κεντροαριστερᾶς. Πράγματα ποὺ θεωροῦνται αὐτονόητα σήμερα ἢ (μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ) θεωροῦνταν τέτοια πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια: ἀναγνώριση τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης, ἰσότητα τῶν γυναικῶν καὶ ἀστικὸς κώδικας, περισσότερα ἐργασιακὰ δικαιώματα. Ὅλα αὐτὰ δὲν ἦταν ἐπιτεύγματα τῆς καραμανλικῆς μεταπολίτευσης οὔτε τῆς ΕΟΚ. Οὔτε πρέπει νὰ ἀγνοεῖται ὁ θετικὸς ρόλος τοῦ πολιτικοῦ ριζοσπαστισμοῦ τῶν πιὸ «ἀκραίων […]

Σε ορισμένους φαίνεται ανοησία η διαπίστωση ότι οι ηττημένοι του Εμφυλίου είναι οι σημερινοί κυρίαρχοι στην Ελλάδα. Προφανώς γίνονται σε δύο διαφορετικά επίπεδα οι εξής λανθασμένες διακρίσεις. (Α) Στο ανθρώπινο επίπεδο λανθασμένα προϋποτίθεται ως ορθή η άποψη ότι ο «Αριστερός» είναι ένα άσαρκο ιδεώδες και, συνεπώς, εάν κάποιοι (πολλοί, δηλαδή) Αριστεροί έγιναν μεταπολιτευτικά ζάμπλουτοι ή εξουσιαστές ακριβώς μέσω και λόγω της αριστερής ιδιότητάς τους, αυτοί δεν είναι Αριστεροί αλλά πρώην Αριστεροί. Προφανώς όσοι έχουν την λανθασμένη αυτή θεώρηση έχουν κατά νου μια εν ουρανοίς Αριστερά σε αντιδιαστολή προς την επίγεια ή ελληνική, πάντως την διεφθαρμένη, Αριστερά: αν πρακτικά αρνηθείς τα ιδεώδη της εν ουρανοίς Αριστεράς, τότε δεν είσαι Αριστερός (!) και συνεπώς -όσο κι αν δηλώνεις Αριστερός- η συμπεριφορά σου (π.χ. λαμογιές, συναγελασμός με την εξουσία) δεν είναι κάτι αριστερό … Όταν [όμως] λέμε «Αριστερά» εννοούμε «οι Αριστεροί», αφού η Αριστερά δεν μπορεί παρά να είναι ό,τι είναι και ό,τι κάνουν οι Αριστεροί […] (Β) Στο θεωρητικό επίπεδο λανθασμένα γίνεται λόγος για μεταπολιτευτική «ενσωμάτωση» των Αριστερών. Λανθασμένα, επειδή οι Αριστεροί που κυριάρχησαν κοινωνικά [… δεν] παραιτήθηκαν από την επιδίωξή τους για ιστορική δικαίωση των πράξεων των ομοϊδεατών τους κατά τον Εμφύλιο […] Όλες οι μεταπολιτευτικές υμνωδίες στο ΕΑΜ και στον ΔΣΕ εκ μέρους της διανόησης και των πανεπιστημιακών δεν είναι τυχαίες […] Αυτό λέγεται με άλλα λόγια: οι ηττημένοι του Εμφυλίου τελικά επικράτησαν, νίκησαν κοινωνικά-ιδεολογικά, και δεν «ενσωματώθηκαν» απλώς. […]

Αφού ο Μητσοτακισμός δεν ήταν ανεκτός στον τράχηλο του Έλληνα, μόνη λύση ήταν αρχικά ο μεταλλαγμένος Παπανδρεϊσμός κι αργότερα ο εκσυγχρονισμός ή πράσινος Μητσοτακισμός. Πράγματι, ο Δεξιός Νεοφιλελευθερισμός είναι κατά κανόνα αποτυχημένος και μη ανεκτός ενώ ο Κεντροαριστερός Νεοφιλελευθερισμός είναι περισσότερο ανεκτός […] Αφού, λοιπόν ο μη αριστερής ρητορικής Νεοφιλελευθερισμός 1990-93 δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτός, ο πράσινος Νεοφιλελευθερισμός της Κεντροαριστεράς του (1993 ή) 1996-2004, με την αριστερή ρητορική μπορούσε να καθησυχάζει τους πάντες ως προοδευτικός. Βλέπει κανείς ότι, ενώ έχουν περάσει, εν έτει 1996 (μιλάμε για την έναρξη του εκσυγχρονισμού), 47 χρόνια από τον Εμφύλιο και 22 χρόνια από τη Χούντα, συνεχίζει να διαδίδεται και να γίνεται αποδεκτός ως αυτονόητη πραγματικότητα ο μύθος της διαβολικής Δεξιάς (που πλέον είναι νεοφιλελεύθερη και κοινοβουλευτική, αλλά αυτό αφήνει αδιάφορους τους προπαγανδιστές) σε αντίθεση με την ανάλαφρη και φωτεινή Κεντρο-αριστερά, που είναι όμως επίσης νεοφιλελεύθερη. Δηλαδή, βλέπει κανείς ανθρώπους (στα 2010) πενηντάρηδες και εξηντάρηδες να επιχειρηματολογούν εναντίον της σημερινής Δεξιάς βασιζόμενοι στο εάν οι τοτεινοί Δεξιοί εξόρισαν τον πατέρα τους ή βασάνισαν τον παππού τους (ασφαλώς, αντίστοιχες αφελείς συμπεριφορές υπάρχουν και σε σημερινούς Δεξιούς που «οι Αριστεροί στον Εμφύλιο τούς έσφαξαν τους συγγενείς»): μόνο στην Ελλάδα τέτοιες κωμικές καταστάσεις θεωρούνται φυσιολογικές […] Δίχως τους προπαγανδιστές, την μεταλλαγμένη Αριστερά των ΑΕΙ και τα ΜΜΕ, δεν θα ήταν ποτέ τόσο αυτονόητος ο μύθος της καλής ή «λιγότερο κακής» Κεντροαριστεράς (που «δεν είναι νεοφιλελεύθερη στην πραγματικότητα») και της καλής Αριστεράς (που «ήταν πάντοτε μόνο δημοκρατική, ποτέ πλειοψηφικά σταλινική και ποτέ δεν υπερασπιζόταν πλειοψηφικά με ειλικρινή φανατισμό τα ανατολικοευρωπαϊκά καθεστώτα ως προδήλως δημοκρατικά») […]

Η επίκληση του μετεμφυλιακού δεξιού, πολιτικά αυταρχικού, μπαμπούλα δεν μπορεί παρά να είναι είτε συνειδητή είτε λόγω ηλιθιότητας στήριξη σε ένα αντίστοιχο είδος ιδεολογικής και οικονομικοκοινωνικής μονοκρατορίας μετά το 1981, για τον απλό λόγο ότι ο μπαμπούλας αυτός πέθανε μετά το 1974 ή το 1981 και είναι προκλητικό να τον επικαλείται κανείς σήμερα.

Στην οκταετία 1996-2004 (ή εντεκαετία 1993-2004) όλα όσα ονειρευόταν η Νεοφιλελεύθερη Δεξιά του 1990-1993 έγιναν πράξη:  ιδιωτικοποιήσεις, ευέλικτη εργασία π.χ. ενοικιάσεις εργαζομένων, φθηνό και ανασφάλιστο, ολοένα ανανεούμενο εργατικό δυναμικό, δημιουργία πανίσχυρων τζακιών, και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.

Επίσης η Αριστερά των ΑΕΙ/ΜΜΕ μεταλλάχθηκε, αν εξαιρέσουμε το απομονωμένο ΚΚΕ και τους περιθωριακούς της, στην εκσυγχρονιστική Αριστερά. Από την ταξική πάλη κατέληξε να θεωρεί μέγιστο ζήτημα τα δικαιώματα των τραβεστί (τρόπος του λέγειν) και την οικολογία, και η διαφορά είναι προφανής: Όχι ότι είναι κακό να αγωνίζεσαι για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, αλλά είναι άλλο να θέτεις αυτόν τον αγώνα ως μέγιστο κι άλλο να θέτεις την ταξική πάλη ως συμπύκνωση όλων των αγώνων. Φυσικά, η αλλαγή προσανατολισμού δεν είναι δίχως πολιτικές συνέπειες: Όταν πρώτιστη σημασία έχουν τα δικαιώματα στην κοινωνική αξιοπρέπεια του τρανσέξουαλ κι ο πολυπολιτισμός, τότε δεν γίνεται ταυτοχρόνως να έχει πρώτιστη σημασία η κατάργηση της ταξικότητας της κοινωνίας. Προφανώς και τα δύο μπορεί να αποτελούν μέρος ενός πολιτικού προγράμματος, ωστόσο ή το ένα θα είναι πρώτιστης πολιτικής σημασίας ή το άλλο. Τρίτη θέση δεν υπάρχει.

10 thoughts on “Αριστερά (στη μεταπολιτευτική Ελλάδα)

  1. Συμφωνώ απόλυτα με το ποστ Χερ Κ.

    Μία μικρή ένσταση μόνο…
    ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ θεωρούμε ότι «Αριστερά = Αριστεροί».
    Αυτή την ισοπεδωτική και παραπλανητική εξίσωση την εξάπλωσαν βέβαια οι ΙΔΙΟΙ οι αριστεροί (και «αριστεροί»), αλλά… ειναι το ίδιο γελοία με την εξίσωση «Θεωρία της Σχετικότητας = Συμπαθούντες τον Αϊνστάϊν» (κάτι οφθαλμοφανώς πιο λανθασμένο).

    ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ έχουν οι ΠΙΟ πολλοί αριστεροί για το ΤΙ είναι αριστερά (αυτή-καθ-εαυτή) και πολύ συχνά ΜΗΔΕΝΙΚΕΣ ιδέες για το ΠΩΣ θα υλοποιηθεί μια αριστερή πολιτική ΣΗΜΕΡΑ. Ετσι (όπως κι εσύ) λέει… ο Ζίζεκ, η αριστερά μετατράπηκε σε (ουσιαστικά απολιτίκ) υπεράσπιση μειονοτήτων και δικαιωμάτων και έτσι ΕΝΣΩΜΑΤΩΘΗΚΕ στο φιλελεύθερο καπιταλισμό (παίζοντας το ρόλο του «ηθικού κριτή» ή της «συνείδησης» του συστήματος, έμμεσα νομιμοποιώντας το, κ.ο.κ.)

    Καλό είναι να επανοριστεί ΤΙ είναι αριστερά από ΜΗΔΕΝΙΚΗ βάση, σήμερα. ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΟΣ για τους φαντασιωσικούς βολικούς αυτο-προσδιορισμούς των περισσότερων αριστερών, που πρέπει ΣΥΛΛΗΒΔΗΝ να επανα-αξιολογηθούν.

    Πρέπει να ξεκαθαρίσουν ΤΙ εννοούν, ΕΠΑΚΡΙΒΩΣ, με αριστερή πολιτική και με σοσιαλισμό. Αλλιώς είναι όργανα του καπιταλισμού και ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ.

  2. Γεια Omadeon,

    Οπως λέει και παραπάνω ο Porta aurea
    «προϋποτίθεται ως ορθή η άποψη ότι ο “Αριστερός” είναι ένα άσαρκο ιδεώδες και, συνεπώς, εάν κάποιοι (πολλοί, δηλαδή) Αριστεροί έγιναν μεταπολιτευτικά ζάμπλουτοι ή εξουσιαστές ακριβώς μέσω και λόγω της αριστερής ιδιότητάς τους, αυτοί δεν είναι Αριστεροί»
    άποψη με την οποία συμφωνώ.

    Καταλαβαίνω τι θες να πεις στο σχόλιό σου και δεν διαφωνώ καθόλου επί της ουσίας. Διαφωνώ όμως με την οπτική, η οποία καταλήγει να απαλλάσσει τους – υπαρκτούς – αριστερούς προσφεύγοντας σε μία εξω-κοινωνική έννοια της αριστεράς αλλά και να αυξάνει, δικαιολογημένα, τη δυσπιστία των δεξιών.

    Προτιμώ λοιπόν να το θέτω ως εξής: «αριστερός είναι αυτός που δηλώνει αριστερός»

    [Με γεια το νέο, κατά πολύ ελαφρότερο, φόρεμα]

  3. Herr K
    ΚΑΙ εγώ… δεν διαφωνώ επί της ουσίας της απάντησης σου (χεχε).
    Δηλαδή… (να το πω κι αλλιώς) σε μία χώρα με ΕΜΒΛΗΜΑ το «Είσαι Ι,ΤΙ δηλώσεις»,
    ΠΩΣ θα μπορούσαμε καν να στερήσουμε από τον κόσμο το δικαίωμα να δηλώνει αριστερός και να θΕΩΡΕΙΤΑΙ έτσι (μόνο και μόνο επειδή το δηλώνει)? :)

    Αυτό όμως ισχύει σε κοινωνικό επίπεδο, ή σε επίπεδο καθημερινότητας κλπ. (και φυσικά στα ΜΜΕ).
    Σε φιλοσοφικό επίπεδο όμως, σε επίπεδο αλήθειας χωρίς παρωπίδες, όπως καταλαβαίνεις (νομίζω0 είναι άτοπο…

    Σε χυδαίο πολιτικό επίπεδο, ψευτιάς και λαϊκισμού, ακόμη και το ΠΑΣΟΚ μπορεί να «δηλώνει αριστερό». Αυτό θα πει ότι ΕΙΝΑΙ αριστερό? Οχι βέβαια…

    Τώρα… τα υπαρκτά κόμματα της αριστεράς, όπως (κυρίως) το ΚΚΕ, νομίζω ότι ΕΧΟΥΝ δικαίωμα να θεωρούνται αριστερά, έστω και αν έχουν ξεφύγει κατά πολύ από τη σύγχρονη και ΧΡΗΣΙΜΗ Αριστερά (που θάπρεπε να είναι -λέμε…)
    Αλλά… εν πάσει περιπτώσει, βασικό μέλημα του Γιάννη (porta aurea) είναι ίσως να ορίσει και να ονοματίσει και να διακρίνει, κ.ο.κ. αυτό που δεν έχει καν νόημα να προσπαθήσει κανείς. Πιο χρήσιμο και πρακτικό είναι να σκεφτεί κανείς (ΑΝ θεωρεί τον εαυτό του αριστερό) ΤΙ θα μπορούσε να κάνει ή να προτείνει, παρά τη «σωστή ταξινόμηση» λέξεων.

  4. να συμπληρώσω πως με την «κοινωνική επικράτηση των αριστερών/της αριστεράς» ασφαλώς δεν εννοείται η επίτευξη των ιστορικών πολιτικών στόχων του εαμ ή του δσε (νομίζω το αποσαφηνίζω κάπου), αλλά η κοινωνική επικράτηση των συγχρόνων αριστερών.

    omadeon,
    έχεις δίκαιο για την απολιτικ-οποίηση. για τον ορισμό του αριστερού θα έπρεπε να υπάρχει ένα ανώτατο κριτήριο-άτυπο δικαστήριο, για να διαχωρίζονται οι πραγματικοί από τους φανταστικούς αριστερούς. αλλά δεν υπάρχει αντικειμενικώς τέτοιο. μοίρα κάθε ιδεολογίας άλλωστε, όταν εξαπλώνεται κοινωνικά, είναι να εμφανίζονται διαφορετικές εκδοχές της.
    (το ίδιο συνέβη και με το χριστιανισμό, με τις διάφορες ομολογίες, καθώς και με την διάκριση «σωστός(με βάση τις χριστιανικές διακηρύξεις)/πραγματικός ή ψεύτικος χριστιανός».)

    οπότε απομένει μόνον ένας διαχωρισμός τύπου «αριστερός πασοκ», «αριστερός κκε», «αριστερός κοε», «αριστερός you pay your cirisis» κοκ. ασφαλώς, μπορεί καθένας να επικρίνει στο όνομα της αληθινής (δικής του) αριστεράς την αριστερά των/κάποιων άλλων ως μη αριστερή, αφού δεν υπάρχει το αντικειμενικό δικαστήριο.

  5. Μια που επιμείναμε στο νόημα των λέξεων:
    τα σύγχρονα γαλλικά έχουν δύο καλούς, επικριτικούς χαρακτηρισμούς για την αριστερά («gauche»)

    gauche caviar : «διεθνιστική», κοσμοπολίτικη
    gauche tarama : λαϊκιστική – υποννοείται μία ψευδής συνείδηση

    το σχήμα αυτό, νομίζω, ισχύει και στην Ελλάδα

  6. Οmadeon
    Ό προσδιορισμός του αριστερού, σε όλες τις εκδοχές του, υποθάλπει αναγκαστικά μια δεοντολογία, όχι μόνο στο φιλοσοφικό επίπεδο αλλά και στην καθημερινή πολιτική συζήτηση. Όταν ένα υποκείμενο ατομικό η συλλογικό ορίζει το δέον, ποιά χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ο αριστερός εν προκειμένω, αυτομάτως οριοθετεί και τις περιπτώσεις στις οποίες είναι ή δεν είναι κάποιος αριστερός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μ-λ που έβαζαν(;) εισαγωγικά στις λέξεις κομμουνισμός κλπ. Γενικότερα μιλώντας το περιεχόμενο της έννοιας ή της λέξης το διεκδικούν όλοι όσοι έχουν αξιώσεις ισχύος σε ένα συγκεκριμένο ή και ευρύτερο πολιτικό χώρο, διαλέγεις και παίρνεις… Ο ορισμός του Heer K. δίνει μια λύση στο πρόβλημα καθώς βάζει ένα αποκλειστικό κριτήριο: την δήλωση. Παρεπιπτόντως, κατά μια εκτίμησή απολύτως ιδεολογική, άρα δεοντολογική, οι δηλωσίες ήταν αριστεροί, ενώ αν το «δέον» είναι ο αλύγιστος υπεράνθρωπος κομμουνιστής, ήταν «προδότες».
    Γενικότερα:
    Η εικόνα της κεντροαριστεράς ως λιγότερο κακής δεν διαμορφώθηκε μόνο λόγω της «προπαγάνδας» των αριστερών, είχε μια, τουλάχιστον, πολύ υλική βάση: τη νωπή ακόμα σύγκριση με τα αυταρχικά χρόνια της Δεξιάς και της χούντας. Στηρίζονταν ακόμη στον πολιτικό ριζοσπαστισμό που ενσωμάτωσε το Πασόκ στη Μεταπολίτευση, καθώς και σε μια σειρά μέτρα όπως στοιχειώδες κοινωνικό κράτος, περισσότερες πολιτικές ελευθερίες κλπ. Ομοίως και για το μπαμπούλα της Δεξιάς: η Δεξιά ήταν νικήτρια και οι ηττημένοι τράβηξαν τα πάνδεινα. Η πολιτική βία ήταν εκτεταμένη μέχρι το 74, αυτό δεν είναι «προπαγάνδα».
    Διαβάζω στο πόστ:
    «Από μία νοοτροπία “χουντικού” στυλ, όπου το “ουσιώδες” ζήτημα ήταν ακριβώς η τήρηση του τύπου κι όχι η ουσία, π.χ. εάν τα νύχια των μαθητών ήταν καθαρά και τα μαλλιά τους ήταν κομμένα, από το να στέκεσαι “σούζα”, ως δούλος, μπροστά στον προϊστάμενο-σατράπη σου, θεσμοθετήθηκε το ακριβώς αντίθετο. Η κατάργηση κάθε ιεραρχίας, κάθε νόμου, κάθε τύπου ως ενάντιων στην Ελευθερία, γιατί αυτό ήταν η μαγκιά […]
    Τα παραπάνω τα βρίσκω απλή καταστροφολογία, ούτε οι νόμοι καταργήθηκαν, ούτε οι τύποι, ούτε οι ιεραρχίες. Όσο για τα νύχια των μαθητών αν ξέρουμε ότι αν μπορείς να ελέγχεις το σώμα, τη στάση, τα μαλλιά, τη θέση κλπ του μαθητή, ελέγχεις σε σημαντικό βαθμό και τον ίδιο, η σχέση είναι απολύτως εξουσιαστική και διόλου τυπική. Αυτά ισχύουν από τότε που υπάρχει εξουσία.
    Τέλος «χρήσιμο» είναι να μην τσουβαλιάζουμε την δράση και το έργο πολλών αριστερών ανθρώπων, και μέσα στα πανεπιστήμια, ακόμη χρησιμότερο είναι να είμαστε πιο συγκεκριμένοι: ποιος λέει ή κάνει τι.
    Αυτά λίγο βιαστικά…
    Υ.Γ. HerrK
    Eυχαριστώ που πρόσθεσες το ιστολόγιο στα RSS

  7. Ερανιστή καλώς ήρθες.

    Με την α παράγραφό του σχολίου σου συμφωνώ βέβαια
    Οσα λες στη β – αλλά και για την εξουσιαστική υφή των τύπων παρακάτω – νομίζω ότι θεωρούνται δεδομένα σε κάθε σχετική ανάλυση. Καλό βέβαια να επισημαίνονται ως δεδομένα.
    Για το τσουβάλιασμα και την καταστροφολογία:Το κείμενο είναι πολεμικό, αναπόφευκτα συνεπώς «μεγεθύνει ως φακός» κάποια φαινόμενα που καταγγέλλει. Ως τέτοιο το διάβασα (και το εκτίμησα)

    [Παρακαλώ. Το ιστολόγιό σου έχει, νομίζω, την ίδια «εκδοτική γραμμή» με αυτό εδώ, όντας τακτικότερο και πλουσιότερο, οπότε εγώ ευχαριστώ]

Σχολιάστε

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s