Ρόλος της Αγγλίας στα Σεπτεμβριανά (1955)

Σε παλαιότερη (2005) συνέντευξη στην εφημερίδα Καθημερινή η ιστορικός Ντ. Γκιουβέν (Dilek GÜVEN) αναφερόμενη στο πογκρόμ κατά των Ελλήνων (και δευτερευόντως Αρμενίων και Εβραίων) της Πόλης το 1955, φωτίζει το ρόλο που έπαιξε η Αγγλία. Απόσπασμα:  

— Τι ρόλο έπαιξε η Βρετανία στα «Σεπτεμβριανά»;

— Το 1950 ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είχε δηλώσει ότι «για εμάς δεν υπάρχει θέμα Κύπρου» προκαλώντας την ενόχληση των Βρετανών. Από τότε μέχρι και το 1955 άσκησαν τρομακτικές πιέσεις στην Τουρκία προκειμένου να εμπλακεί στην κυπριακή κρίση. Στόχος τους ήταν να μετατραπεί σε ελληνοτουρκική σύγκρουση. Υπάρχουν στοιχεία στα βρετανικά αρχεία που αποκαλύπτουν τον ρόλο της προς αυτή την κατεύθυνση. Τον Αύγουστο του 1955 αποφασίσθηκε η διάσκεψη του Λονδίνου οπότε και η Τουρκία εμπλέκεται πλέον οριστικά στο Kυπριακό. Επίσης στα βρετανικά αρχεία υπάρχουν έγγραφα στα οποία τίθεται το ερώτημα πόσο ωφέλιμο θα ήταν για την Αγγλία εάν υπήρχε στην Πόλη κάποιος ξεσηκωμός εναντίον των Ρωμιών. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι ένα χρόνο πριν από τα γεγονότα Aγγλος διπλωμάτης που υπηρετούσε στην Αθήνα σε τηλεγράφημά του ενημέρωνε το Λονδίνο ότι «αρκεί ένα χτύπημα στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη για να προκληθεί μείζονα κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών, οι οποίες την περίοδο αυτή είναι άριστες». Με λίγα λόγια στη διοργάνωση των γεγονότων υπήρχε αγγλική προτροπή.

Για τα Σεπτεμβριανά, ενδιαφέρον ανάγνωσμα είναι τα πρακτικά διεθνούς συνεδρίου του 2008  (διατίθενται και στα ελληνικά).